365bet体育在线世界杯

7 Ekim 2023'ten bu yana devam eden Gazze'de gerçekle艧en 陌srail soyk谋r谋m谋na kar艧谋 uluslararas谋 hukukun uygulat谋lmamas谋, dünya kamuoyunda tart谋艧mal谋 bir sürecin ya艧anmas谋na neden oluyor. 陌srail Ba艧bakan谋 Binyamin Netanyahu, Uluslararas谋 Ceza Mahkemesi'nin (UCM) tutuklama karar谋na ra臒men Macaristan Ba艧bakan谋 Viktor Orban'la Budape艧te'de görü艧tü. Son olarak da yeni , Netanyahu'nun Brüksel'i ziyaret etmesi halinde Belçika'n谋n UCM'nin tutuklama emrini uygulamayaca臒谋n谋 aç谋klad谋. UCM'nin tutuklama emrine uyulmamas谋 ve Netanyahu'yla görü艧ülmesi ne anlama geliyor? Devletler ya da ki艧iler bak谋m谋ndan bir yapt谋r谋m beklenir mi? Konuyu hukukçular Anadolu Ajans谋 Teyit Hatt谋 için de臒erlendirdi. 

"YARGI BA臑I艦IKLI臑I" KURALI

UCM, Türkiye'nin taraf olmad谋臒谋 'nde düzenlenen soyk谋r谋m suçu, insanl谋臒a kar艧谋 suçlar, sava艧 suçlar谋 ve sald谋r谋 suçunun faillerini yarg谋lamak ve hesap verilebilirli臒i sa臒lamak için olu艧turulan bir uluslararas谋 mahkeme. UCM'yi kuran Roma Statüsü'ne taraf 125 devlet bulunuyor. Macaristan ve Belçika da taraf ülkelerden ikisi. UCM 21 Kas谋m 2024'te Netanyahu ve birkaç ki艧i hakk谋nda yakalama emrine hükmetti. Baz谋 devletler karara uygulayacaklar谋n谋 aç谋klad谋. Baz谋 devletler ise devlet ba艧kanlar谋n谋n yarg谋 ba臒谋艧谋kl谋臒谋na ili艧kin uluslararas谋 hukuk kural谋 ile UCM karar谋n谋n çeli艧ti臒ini iddia etti.  Buna göre; 陌srail Roma Statüsü'ne taraf olmad谋臒谋 için Netanyahu'nun yarg谋 ba臒谋艧谋kl谋臒谋 sürüyor.

Orban 22 Kas谋m 2024'te UCM'nin devam eden bir uyu艧mazl谋臒a müdahil oldu臒unu ve yakalama emrinin kabul edilemez oldu臒unu belirtti ve Netanyahu'yu Macaristan'a davet etti. Netanyahu'ya yakalanmayaca臒谋 garantisi verdi ve uygulad谋:  Netanyahu 3 Nisan 2025'te Macaristan’a resmi ziyarette bulundu.

Bu durum, Roma Statüsü'nün 27. Maddesi kapsam谋nda tart谋艧谋l谋yor. Söz konusu madde ba臒lam谋nda yarg谋 ba臒谋艧谋kl谋臒谋ndan istifade eden devlet ba艧kan谋, hükümet ba艧kan谋 ya da d谋艧i艧leri bakan谋 gibi üst düzey yetkililerin UCM yükümlülükleri kar艧谋s谋nda ba臒谋艧谋kl谋k iddias谋nda bulunamayaca臒谋 de臒erlendiriliyor.

Netanyahu'nun ziyareti ba臒lam谋nda Orban da ayn谋 gün Roma Statüsü'nden çekileceklerini aç谋klad谋.

AA Analiz için konuyu de臒erlendiren Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö臒retim Üyesi Doç. Dr. Ali Osman Karao臒lu, sadece aç谋klama ile Roma Statüsü'nden çekilmenin mümkün olmad谋臒谋n谋, statünün 127. maddesinin çekilmenin usulünü düzenledi臒ini belirtti. Bu maddeye göre, bir taraf devlet statüden çekilmek istiyorsa Birle艧mi艧 Milletler (BM) Genel Sekreteri'ne çekilmeye ili艧kin bildirimde bulunur ve bu talep ancak 1 y谋l sonra hayata geçirilir. Ancak taraf devlet 1 y谋ldan daha uzun bir süre öngörmü艧se daha uzun süre esas al谋n谋r. Çekilme ile birlikte çekilmeden önceki döneme ili艧kin yükümlülükler kendili臒inden sona ermez.

Karao臒lu, "Görüldü臒ü üzere, Macaristan hali haz谋rda Roma Statüsü'ne taraft谋r ve statüden kaynaklanan yükümlülükler devam etmektedir. Macaristan'谋n BM Genel Sekreteri'ne bir an önce bildirimde bulunmas谋 da bu yükümlülükleri ortadan kald谋rmayacak, en az 1 y谋l daha yükümlülükler devam edecektir. Bu anlamda Macaristan'谋n Netanyahu'yu yakalay谋p UCM'ye teslim etmesi gerekirdi. Zira mahkemenin emrinde kararlar谋n谋 uygulatacak bir polis gücü bulunmamaktad谋r ve taraf devletlerin mahkeme ile i艧birli臒i yapmas谋 gerekmektedir." dedi. Netanyahu hakk谋nda ç谋kar谋lan yakalama emrinin Rusya Devlet Ba艧kan谋 Vladimir Putin hakk谋nda ç谋kar谋lan yakalama emrine birçok yönden benzedi臒ini ifade eden Karao臒lu, hem 陌srail hem de Rusya’n谋n Roma Statüsü'ne taraf olmad谋臒谋na ve baz谋 Avrupa ülkelerinin konuya yakla艧谋m谋ndaki çifte standarda i艧aret etti. Karao臒lu, Roma Statüsü’ne taraf devletlerin yükümlülüklerine ayk谋r谋 davranmay谋 b谋rakmas谋 ve UCM ile i艧birli臒i yükümlülü臒üne uymas谋 gerekti臒ini belirtti.

UYGULAYICI BM GÜVENL陌K KONSEY陌

SUÇLARI SAB陌T

Anadolu Ajans谋 Teyit Hatt谋'na de臒erlendirmede bulunan 陌stanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararas谋 陌li艧kiler Bölümü Uluslararas谋 Hukuk Anabilim Dal谋 Ba艧kan谋 Dr. Ö臒retim Üyesi Özlem Yücel ise süreçle ilgili karar谋n uygulay谋c谋s谋 olarak Birle艧mi艧 Milletler(BM) Güvenlik Konseyi'nin önemine dikkati çekti. Yücel 艧u bilgileri payla艧t谋:

-       Uluslararas谋 hukukta hiç olmamas谋 gereken, anormal 艧eyler oluyor.  UCM niye kuruldu? Bu mahkeme, ki艧ileri yarg谋lamak için kuruldu. Devletleri yarg谋layamaz. Dolay谋s谋yla Macaristan (ve Belçika) devletiyle ilgili ba臒lay谋c谋 bir karar olmaz.

-       Roma Statüsü'ne taraf olmak devletleri ba臒lar ama al谋nan kararlar谋n uygulanmas谋 BM Güvenlik Konseyi'ne aittir.

-       UCM karar谋 ba臒lay谋c谋 olsa da BM Güvenlik Konseyi'nin -ABD vetosu nedeniyle- 陌srail aleyhinde bir karar almas谋 ya da UCM karar谋n谋n uygulanmas谋 yönünde zorlay谋c谋 bir ad谋m atmas谋 olas谋 görünmüyor.

-       Ba艧ka ne yap谋labilir? Görü艧me karar谋n谋 alanlar da sorumlu. Suçlar谋 sabit. Al谋nan karara kar艧谋, o karar谋 alanlara kar艧谋 yard谋m ve yatakl谋k suçu… Bu ki艧ilerin aleyhine de kararlar al谋nabilir ama yap谋l谋r m谋 bilemiyoruz. Çünkü yine bunu da uygulayacak olan BM Güvenlik Konseyi'dir. Olmas谋 gereken bellidir; mahkeme karar谋n谋 verdi ve aç谋k karar çi臒neniyor, yard谋m ve yatakl谋k var, hemen harekete geçilmelidir.