365bet体育在线世界杯

2 Nisan tarihi her y谋l Uluslararas谋 Teyitçilik Günü olarak dünyan谋n dört bir yan谋nda etkinliklere sahne oluyor. Uluslararas谋 Do臒ruluk Kontrolü A臒谋'n谋n (IFCN) 2016'da ilan etti臒i gün çerçevesinde yap谋lan yay谋nlarda her y谋l 2 Nisan'da güvenilir bir bilgi ekosistemi olu艧turma amac谋yla, yanl谋艧 bilgiyle mücadele ve do臒ru bilginin önemi üzerinde duruluyor. Gerçe臒i desteklemenin sadece profesyonellerin i艧i de臒il herkesin payla艧t谋臒谋 bir sorumluluk oldu臒una dikkat çekiliyor.

TEY陌TÇ陌L陌K NEDEN ÖNEML陌?

陌nternet ça臒谋nda bilgi ak谋艧谋n谋n h谋zlanmas谋 ve yanl谋艧 bilginin çok h谋zl谋 ve kolay yay谋lmas谋 nedeniyle teyitçilik/do臒ruluk kontrolü de giderek daha fazla önem kazanmaya ba艧lad谋. Bunun temel birkaç nedeni var:

-       GAZETEC陌DEN TEY陌TÇ陌YE: Geçmi艧te bilgi ve haber ak谋艧谋, gazeteci taraf谋ndan sa臒lan谋yordu ve medya organlar谋nca servis ve kontrol ediliyordu. Art谋k herkes içerik üretebiliyor ve içeri臒ini denetimsiz payla艧abiliyor. Ba艧ta sosyal medya olmak üzere dijital ortamda yanl谋艧 bilgi h谋zla ve kolayca yay谋labiliyor. Üstelik algoritmalar da do臒ruluk kontrolünü önemsemeksizin etkile艧imi art谋ran içerikleri öne ç谋karabiliyor. Yani dezenformasyon ya da manipülasyon içeren, sansasyonel ve do臒rulu臒u 艧üpheli payla艧谋mlar daha çok görünebiliyor.

-       YAPAY ZEKA ETK陌S陌: Yapay zeka teknolojisi, içeri臒in do臒rulanmas谋n谋 basitle艧tirecek araçlar sunsa da ayn谋 zamanda yanl谋艧 bilgi üretimini kolayla艧t谋rd谋, yanl谋艧 bilgi yay谋l谋m谋n谋 h谋zland谋rd谋. Deepfake içerikler ve yapay zeka ürünü sahte haberler yayg谋n. Gerçe臒e yak谋n içerikler, inand谋r谋c谋l谋臒谋 art谋r谋yor ve yan谋lt谋c谋 oluyor. Bu da teyit kültürünün olu艧mas谋n谋 kritik bir noktaya ta艧谋yor.

-       DEZENFORMASYON KAMPANYALARI: Günümüzde yanl谋艧 bilgi sorunu, art谋k yaln谋zca bireysel hatalardan ve dikkatsizlikten do臒muyor. Kitleleri yanl谋艧 yönlendirmek, manipüle etmek için dezenformasyon kampanyalar谋 yürütülebiliyor. Yanl谋艧 bilgi, kötü niyetli bir yakla艧谋mla bir yöntem olarak kullan谋labiliyor. Baz谋 sosyal medya kullan谋c谋s谋, kendini destekleyen, ho艧una giden, i艧ine yarayan bilgiyi do臒ruluk kontrolünden geçirmeden payla艧ma e臒ilimi sergileyebiliyor.

YÜZDE 60 GERÇEK-SAHTE HABER AYRIMI KONUSUNDA END陌艦EL陌

IFCN'nin y谋ll谋k olarak düzenlenen "" raporu geçen gün sunuldu. Rapora göre teyitçiler 2025'e de yüksek düzeyde yanl谋艧 iddia, dezenformasyon sorunu ve Meta'n谋n Üçüncü Taraf Gerçek Kontrol Program谋n谋n sona ermesiyle girdi. Teyitçilerin yakla艧谋k yüzde 90'谋 finansal sürdürülebilirli臒i önemli bir sorun olarak görüyor. Yapay zeka benimseniyor ancak henüz teyitçilerin yüzde 30'u yapay zekay谋 i艧 ak谋艧lar谋na entegre ediyor. 顿颈臒别谤leri temkinli, etik ve teknik kayg谋lar sürüyor. Teyitçilerin yüzde 80'i kaynaklar谋 payla艧mak ve çal谋艧malar谋n谋 güçlendirmek için di臒er kurulu艧larla ortakl谋k kuruyor. Taciz sorunu, teyitçilerin yüzde 78'ini etkiliyor. Siber sald谋r谋lar, kurulu艧lar谋n üçte birinden fazlas谋n谋 hedef al谋yor. K谋sa biçimli videolar ise izleyici etkile艧imini yönlendirmeye devam ediyor. Bu noktada TikTok ve YouTube Shorts önemli bir rol oynuyor.

Raporda "Gerçek kontrolü neden önemlidir?" ba艧l谋kl谋 bölümde 艧u detaylar var:

-       ABD'de yeti艧kinlerin 10'da 9'u okuduklar谋 veya izledikleri haberleri bizzat kontrol etti臒ini söylüyor ve Boston Üniversitesi Medya ve Teknoloji Anketi'ne (2025) göre yüzde 96's谋 yanl谋艧 bilginin yay谋lmas谋n谋 durdurmak istiyor.

-       Gazetecili臒e olan kamu güveni do臒ruluk ve 艧effafl谋臒a ba臒l谋d谋r. Reuters Enstitüsü'nün bir ara艧t谋rmas谋, bu iki faktörün kitleler için en önemli oldu臒unu ve bunlar谋n tam olarak gerçek kontrolü yapan gazetecilerin IFCN 陌lkeler Kodu arac谋l谋臒谋yla korudu臒u standartlar oldu臒unu buldu.

-       Yanl谋艧 bilgiyle ilgili endi艧eler yüksek olmaya devam ediyor. 2024 Dijital Haber Raporu, insanlar谋n yakla艧谋k yüzde 60'谋n谋n gerçek haberleri sahte haberlerden ay谋rt etme konusunda endi艧e duydu臒unu buldu. Bu 艧imdiye kadar kaydedilen en yüksek seviye.

-       Meta, ABD'deki üçüncü taraf gerçek kontrol program谋n谋 sonland谋rd谋ktan sonra, Amerikal谋 yeti艧kinlerin yakla艧谋k üçte ikisi, siyasi ba臒lant谋lar谋na bak谋lmaks谋z谋n, ba臒谋ms谋z gerçek kontrol gazetecilerinin sosyal medya gönderilerini incelemesini desteklediklerini söyledi.

-       15 y谋l önce, küresel olarak yaln谋zca 17 teyit kurulu艧u vard谋. Bugün 111 ülkede 175 IFCN imzac谋s谋 da dahil olmak üzere 451 aktif proje var. Büyüme özellikle Afrika ve Asya'da h谋zl谋 oldu.

TEY陌TÇ陌LER陌N YÜZDE 20'S陌 YAPAY ZEKAYI H陌Ç KULLANMIYOR

Raporda teyitçilerin yapay zekayla ili艧kisi hakk谋nda da analiz bulunuyor. Teyitçilerin yüzde 53,6's谋 yapay zekay谋 ön ara艧t谋rma için kullan谋yor. Bunu yüzde 15'le içerik olu艧turma, yüzde 14,3'le rapor tasla臒谋 haz谋rlama ve di臒er nedenler takip ediyor. Teyitçilerin yüzde 20'si yapay zekay谋 hiç kullanm谋yor. Yapay zeka 艧irketleriyle anla艧mas谋 olan teyitçi oran谋 yüzde 5. Teyitçilerin yüzde 40,3'ü güvenilir araçlar谋n s谋n谋rl谋 olu艧una, yüzde 34,3'ü ise yapay zekan谋n 陌ngilizce d谋艧谋ndaki dilleri için yetersizli臒ine i艧aret etti. Raporda do臒ruluk kontrolünde yapay zekan谋n gelece臒inin belirsizli臒ini korudu臒u yer ald谋. Bu y谋l谋n verilerine göre yapay zekan谋n önümüzdeki 3 y谋l boyunca destekleyici bir rol oynamas谋 beklentisi yüzde 66,9. Bir önceki y谋l yapay zekan谋n s谋n谋rl谋 bir role sahip olaca臒谋 öngörüsü yüzde 69'du.

Rapora göre; teyit kurulu艧lar谋 yasal tehditlerle kar艧谋 kar艧谋ya ancak davalarda azalma var. 2023'te yasal i艧lem bildirimi yüzde 17’ydi, bu oran 2024’te yüzde 16,4'e dü艧tü. Yüzde 82,1 ise hiç dava edilmedi.

YALANIN YAYILMA HIZI DO臑RUDAN DAHA YÜKSEK

Bilgi kirlili臒inin artt谋臒谋, güven erozyonu ya艧anan bir ortamda teyitçilik temiz bilgiye ula艧mak için kritik bir araç olabilir mi? Akdeniz Üniversitesi 陌濒别迟颈艧颈尘 Fakültesi Ö臒retim Üyesi Doç. Dr. Murad Karaduman, Anadolu Ajans谋 Teyit Hatt谋'na teyitçili臒in önemi hakk谋nda de臒erlendirmede bulundu.

SORUMLU HABERC陌L陌K… MEDYA OKURYAZARLI臑I… Bugün do臒ruluk aray谋艧谋n谋n ve bilgi güvenli臒inin öneminin vurguland谋臒谋, ayn谋 zamanda sorumlu habercili臒e ve medya okuryazarl谋臒谋na dikkat çekilmesi gereken bir gün olarak öne ç谋k谋yor.

HABER OBEZL陌臑陌… Dijital ça臒da haber yönetimi adeta çok h谋zl谋 ko艧ulan yüz metre yar谋艧谋 h谋z谋nda, bazen saniyelerle yar谋艧谋lan bir duruma gelmi艧tir. 陌艧te bu h谋zl谋 haber üretimi ve buna ba臒l谋 h谋zl谋 haber tüketimi adeta haber obezli臒i olarak nitelendirece臒imiz bir ortam yaratm谋艧 ve bu ba臒lamda haber ve bilgi teyidi her zamankinden daha büyük önem kazanm谋艧t谋r.

YALAN DAHA HIZLI… 陌艧te böyle bir bilgi ve haber ekosistemi içinde hem medya organlar谋 üzerine dü艧en sorumluluklar谋 yerine getirmeli -ancak özellikle sosyal medyay谋 da hesaba katarak- hem de bireyler daha bilinçli ve dikkatli olmal谋d谋r.  Zira bilinmelidir ki yalan ve yanl谋艧 haberin yay谋lma h谋z谋, gerçekten ve do臒rudan her zaman daha yüksektir.

DEPREM… SEL… SALGIN… Bugün medya okuryazarl谋臒谋 e臒itim alm谋艧 bireylerin bile zaman zaman yan谋lt谋labildi臒i çe艧itli haberler ve gerçek olup olmad谋臒谋 kolayca anla艧谋lamayan çe艧itli payla艧谋mlarla kar艧谋 kar艧谋ya kalabilmekteyiz. Bu nedenle sadece habercilerin de臒il bireylerin de sorumlulu臒u artm谋艧t谋r. Yanl谋艧 ve teyit edilmemi艧 bilgilerin özellikle deprem gibi, sel gibi felaketlerde, salg谋n dönemlerinde insan hayat谋na mal olacak düzeyde büyük sorunlara yol açabilece臒ini de baz谋 üzücü örneklerle deneyimledik. Bu nedenle bireyler de kar艧谋lar谋na ç谋kan haberleri payla艧谋rken mutlaka bu sorumlulu臒u hissederek hareket etmelidirler.

TEY陌T YOLLARI… Haberin nicelik olarak artt谋臒谋 ancak nitelik olarak geride kald谋臒谋 ça臒谋m谋zda bireyler önce haberin kayna臒谋na dikkat edebilirler. Gerekirse haberin kayna臒谋n谋 sorgulayarak, ba艧l谋klar谋n yan谋lt谋c谋 olabilece臒ini bilip içeri臒e odaklanarak, ayn谋 haberi ba艧ka kaynaklardan da taratarak, çe艧itli basit uygulamalarla haberde ya da payla艧谋mda kullan谋lan görseli arama yapt谋rarak, çe艧itli haber teyidi platformlar谋n谋 kullanarak, haberin tarih ve ba臒lam谋na bakarak do臒rulu臒u teyit edebilirler.

YAPAY ZEKAYA ELE艦T陌REL GÖZ… Dijital ça臒, yalan ve yanl谋艧 bilginin yay谋lmas谋n谋 h谋zland谋rd谋臒谋 gibi, kullanmas谋n谋 bilenler için do臒ru bilgiye ula艧mak için de birçok seçenek sunmakta. 顿颈臒别谤 yandan yapay zeka da özellikle metin, ses, görsel ve video üretiminde birçok yenilik sunarken, bu teknolojinin de kötü niyetli kullan谋mlar için yeni alanlar açt谋臒谋n谋 da unutmamak gerek. Deepfake videolardan görsel manipülasyonlara kadar birçok içerik bugün yapay zekayla kolayca üretilebiliyor. S谋radan okur ve izleyicilerin bunlar谋 ay谋rt etmesi de giderek güçle艧iyor. Ancak di臒er yandan yapay zekan谋n kendisi yine bu içeriklerin gerçek mi sahte mi oldu臒unu anlamak için de kullan谋labilir. Ama yapay zekaya da mutlaka ele艧tirel bakarak ve onu da sorgulayarak bu mümkün olabilir.

TEMEL HAK… Günümüzde gerek internet gerek bilgi ve haber adeta hava gibi, su gibi temel ihtiyaçlar谋m谋z olmaya ba艧lad谋. Ama nas谋l temiz hava temiz su kaynaklar谋 insan için temel hak ise do臒ru bilgi ve do臒ru haberin de temel haklar çerçevesinde de臒erlendirilmesi gereklidir. Bu do臒rultuda medyan谋n yan谋 s谋ra tüm payda艧 kurum ve bireyler üzerlerine dü艧en sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir.