365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

"Pamuk kıyafetler yasaklanıyor" iddiası

ÇaÄŸdaÅŸ Çetindemir / 11.02.2025
ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô

Avrupa BirliÄŸi'nin (AB) çevre kirliliÄŸiyle mücadele kapsamında tekstil sektöründe deÄŸiÅŸikliÄŸe gittiÄŸi yönündeki haberler, sosyal medyada "" baÅŸlıklı içeriklerin yayınlanmasına neden oldu.  

ARKA PLAN VE İDDİALAR

Sosyal medya platformunda paylaşılan bir içerikte AB'nin çevre kirliliÄŸiyle mücadele kapsamında tekstil sektöründe deÄŸiÅŸikliÄŸe gittiÄŸini anlatan bir haber görseli alıntılanarak, pamuÄŸun yasaklanacağı ileri sürüldü.

İçerik metninde "Kimyasalı yasaklamayacağım diye doÄŸal olanı yasaklamak mı? ... Tamamen doÄŸal pamuÄŸu yasaklayıp kimyasal plastiÄŸi mecbur tutmak ne demek? ... " ifadelerine yer verildi. İddia çeÅŸitli yorumlar ve haber içerikleriyle yayıldı.

BULGULAR

Anadolu Ajansı Teyit Hattı açık kaynaklardan konuyla ilgili paylaşımları inceledi. Konunun çeÅŸitli mecralarda leÅŸtirildiÄŸi, sosyal medya haber hesapları ve kullanıcıları tarafından paylaşıldığı ve yorumlandığı görüldü.

baÅŸlığıyla 6 Åžubat 2025'te yayımlanan ve alıntılanan bir haberde "AB'nin döngüsel ekonomi hedefleri doÄŸrultusunda, 2050 yılına kadar tüm tekstil ürünlerinin geri dönüÅŸtürülebilir olması planlanıyor. 2030 yılı itibariyle tekstil ürünlerinin yüzde 50'sinin en az kısmen, yüzde 25'inin ise tamamen geri dönüÅŸtürülebilir malzemelerden üretilmesi gerekecek. Pamuk gibi geri dönüÅŸtürülmesi zor olan doÄŸal liflerin yerine, plastik ÅŸiÅŸelerden elde edilen sentetik kumaÅŸların kullanımı teÅŸvik edilecek" ifadesi yer aldı.

Konu hakkında Avrupa Komisyonu Çevre Genel MüdürlüÄŸü sosyal medya hesabından açıklama yapıldı. 'yle ilgili bir linke yönlendiren paylaşımda gelecekte pamuÄŸun yasaklanmasının planlanmadığı, bu tür bilgilerin doÄŸru olmadığı ve mevcut AB mevzuatında pamuÄŸu yasaklayan bir düzenleme bulunmadığı belirtildi.

AVRUPA BİRLİĞİ'NDE DÜZENLEME BULUNMUYOR

Anadolu Ajansı Teyit Hattı’nın baÅŸvurduÄŸu Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından paylaşılan "AB'nde pamuÄŸun yasaklanması" iddialarına iliÅŸkin bilgi notunda "Bazı platformlarda paylaşılan 'Avrupa BirliÄŸi'nin tekstil sektöründe geri dönüÅŸüm hedefleri kapsamında geri dönüÅŸümü zor olan pamuk gibi lifli materyallerin kullanımının yasaklanacağı’ haberleri gerçeÄŸi yansıtmamaktadır.” denildi. Bilgilendirmede ÅŸu detaylar yer aldı:

-    Bu konuda tarafından 08 Ocak 2025 tarihinde bir sosyal medya platformu aracılığıyla “pamuÄŸun yasaklandığı/yasaklanacağı bilgisinin doÄŸru olmadığı bu yönde bir planlamanın yapılmadığı” bilgisi paylaşılmıştır.

-     Mevcut durumda, tekstil sektörüne iliÅŸkin AB, sürdürülebilir ve döngüsel bir tekstil sektörü yaratmak için 30 Mart 2022 tarihinde 'AB Sürdürülebilir Tekstil Stratejisi'ni yayımlamıştır. Bu strateji belgesi ile AB, AB pazarına sunulan tüm tekstil ürünlerinin dayanıklı, onarılabilir, geri dönüÅŸtürülebilir, tehlikeli maddelerden arındırılmış, sosyal haklara ve çevreye saygılı bir ÅŸekilde üretilmiÅŸ ürünler olmasını hedeflemektedir.

Bu çerçevede Strateji ile:

-        2030 yılı itibarıyla AB pazarına sunulacak tüm tekstil ürünlerinin uzun ömürlü ve geri dönüÅŸtürülebilir olması, çevreye zararlı kimyasal içermemesi, büyük ölçüde geri dönüÅŸtürülmüÅŸ liflerden, sosyal haklara ve çevreye halel getirmeden üretilmesi,

-      Tüketicinin daha uzun ömürlü ve kaliteli tekstil ürünlerine eriÅŸim saÄŸlaması, ‘fast-fashion’ eÄŸiliminin sona ermesi, yeniden kullanım ve tamir imkanlarının yaygınlaÅŸması,

-     Rekabetçi ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸine dirençli, yenilikçiliÄŸin ön plana çıktığı sektörde, üreticinin tedarik zincirinin her aÅŸamasında ürünün sorumluluÄŸunu alması,

-         Yenilikçi liften-life geri dönüÅŸüm kapasitesinin artırılması amaçlanmaktadır.

PAMUÄžUN KULLANIMININ YASAKLANMASI SÖZ KONUSU DEĞİL

AB'nin 2019'da açıkladığı ve 2050 yılında iklim-nötr ilk kıta olma hedefini ortaya koyduÄŸu 'yla ilgili detaylı bilgiye 'nın internet sitesinden eriÅŸilebilir.

Ticaret Bakanlığı Uluslararası AnlaÅŸmalar ve AB Genel MüdürlüÄŸü AB Tek Pazar ve YeÅŸil Mutabakatı Dairesi'nce yapılan bilgilendirmede de tekstil ve hazır giyim ürünlerinde pamuk kullanımının yasaklanması söz konusu olmamakla birlikte, sürdürülebilirlik sertifikasına sahip pamuÄŸa olan talebin artmasının beklendiÄŸi belirtildi. Avrupa YeÅŸil Mutabakatı – Sürdürülebilir ve Döngüsel Tekstil Stratejisi baÅŸlıklı açıklamada ÅŸu hususlara yer verildi:

Malumları olduÄŸu üzere, tekstil ve konfeksiyon sektörü iklimle deÄŸiÅŸiklikle mücadeleye olumsuz etkileri nedeniyle döngüsel ekonomiye geçiÅŸ kapsamında öncelikli sektörler arasında yer almaktadır. Bu çerçevede, Avrupa BirliÄŸi tarafından 30 Mart 2022 tarihinde açıklanan Sürdürülebilir ve Döngüsel Tekstil Stratejisi ile:

- 2030 yılı itibariyle AB pazarına sunulacak tüm tekstil ürünlerinin uzun ömürlü ve geri dönüÅŸtürülebilir olması, çevreye zararlı kimyasal içermemesi, büyük ölçüde geri dönüÅŸtürülmüÅŸ liflerden, sosyal haklara ve çevreye halel getirmeden üretilmesi,

- Tüketicinin daha uzun ömürlü ve kaliteli tekstil ürünlerine eriÅŸim saÄŸlaması, ‘fast-fashion’ eÄŸiliminin sona ermesi, yeniden kullanım ve tamir imkanlarının yaygınlaÅŸması,

-“Petten-life yerine yenilikçi “liften-life” geri dönüÅŸüm kapasitesinin artırılması amaçlanmaktadır.

Bu doÄŸrultuda, 28 Haziran 2024 tarihinde yasalaÅŸan 2024/1781 sayılı Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım TüzüÄŸü (ESPR) ile belirlenen çerçeveye dayanarak, tekstil ve hazır giyim sektöründe eko-tasarım kuralları belirlenmesine yönelik mevzuat çalışmaları baÅŸlatılmıştır. Söz konusu mevzuat çalışmalarının 2026 yılında tamamlanması ve 18 aylık geçiÅŸ takvimi dikkate alındığında, eko-tasarım kurallarının olası geçiÅŸ süreleri ile beraber 2028 yılı ortasından itibaren uygulamaya geçmesi öngörülmektedir.

AB pazarına giriÅŸte kural haline gelmesi öngörülenhazır giyim sektörüne iliÅŸkin olası eko-tasarım kurallarının bazıları aÅŸağıda sıralanmakta olup, söz konusu kuralların uygulanabilirliÄŸine iliÅŸkin çalışmalar Avrupa Komisyonu tarafından (ülkemizin de dahil olduÄŸu) ilgili paydaÅŸların katılımı ile deÄŸerlendirilmektedir.

-       Dayanıklılık ve tamir edilebilirlik performans sınıflandırması,

-       Ürün yaÅŸam döngüsünde kullanılan su, enerji ve emisyon salınımı için azami limitler,

-       Ürün yaÅŸam döngüsünde oluÅŸan atık için azami limit,

-       Asgari sürdürülebilirlik sertifikasına sahip girdi kullanımı (pamuk),

-       Geri dönüÅŸtürülebilir materyal kullanımı,

-       Asgari geri dönüÅŸtürülmüÅŸ içerik kullanımı,

-       Karbon ayak izi azami limiti,

-       DüÅŸük karbonlu enerji kullanımı asgari limiti,

-       Tamir edilebilirlik için yedek parça eriÅŸilebilirliÄŸi.

Bu itibarla, AB’nin sürdürülebilir ve döngüsel politikaları gereÄŸi, tekstil ve hazır giyim ürünlerinde mikroplastik salınım riski nedeniyle petten life deÄŸil liften life geri dönüÅŸümün tercih edilmesi beklenmekte olup, bu politikanın eko-tasarım kurallarına ne ÅŸekilde yansıyacağı önümüzdeki dönemde yapılacak çalışmalar ile belirlenecektir. Dolayısıyla, tekstil ve hazır giyim ürünlerinde pamuk kullanımının yasaklanması söz konusu olmamakla birlikte, sürdürülebilirlik sertifikasına sahip pamuÄŸa olan talebin artması beklenmektedir.

Öte yandan, gerek Tek Kullanımlık Plastik Direktifi gerekse Ambalaj ve Ambalaj Atıkları TüzüÄŸü kapsamında plastik ambalajlara getirilen asgari geri dönüÅŸtürülmüÅŸ içerik zorunluluÄŸu nedeniyle plastik atıkların ambalaj sektöründe girdi olarak kullanımının artması öngörülmekle birlikte, hazır giyim sektöründe ise aynı oranda düÅŸüÅŸ beklenmektedir.

UZMANLAR ANLATIYOR

PAMUK YASAK DİYE BİR ÅžEY SÖZ KONUSU DEĞİL

İş insanları için AB üyesi ülkelerin pazarına eriÅŸimde önemli olan Avrupa YeÅŸil Mutabakatı'nı hatırlatan Türkiye Giyim Sanayicileri DerneÄŸi (TGSD) BaÅŸkanı Toygar Narbay, "Pamuk yasak gibi bir ÅŸey söz konusu deÄŸil ancak kullanım miktarının azaltılması için 2019'da bir mutabakat imzalanmıştı. 2026'dan itibaren tekstil de bu regülasyonlara tabi tutulacak." dedi. Narbay ÅŸu hususlara dikkati çekti:

-       İki adım var. İlki, daha uzun dayanan ürünler… Alım ve üretim miktarını etkileyecek. İkincisi, ürünü kullandıktan sonra geri döndürülebilir olması. Bu ürünün geri dönüÅŸtürülebilir malzemeyle üretilmesini gerektiriyor.

-       DönüÅŸüm süreci baÅŸladı. YavaÅŸ yavaÅŸ büyük firmalar, hazırlıklara baÅŸladı. Yakında AB ülkeleri geçiÅŸ saÄŸlayacak.

-       Bizi ne kadar baÄŸlıyor? Ben Türkiye'yi olumlu etkileyeceÄŸini öngörüyorum. SipariÅŸ hacimleri düÅŸeceÄŸi için… Yakın tedariÄŸin önemi artacak. Biz o zincirin bir parçasıysak uymak zorundayız. Bakanlıklarımız da çok hazır ve donanımlı.

PAMUK ÜRETİCİSİNİ ENDİŞELENDİRECEK BİR DURUM YOK

Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Anabilim Dalı BaÅŸkanı Prof. Dr. Osman Çopur ise Anadolu Ajansı Teyit Hattı'na konuyla ilgili deÄŸerlendirmede bulundu. Çopur, AB stratejisinin geri dönüÅŸümü teÅŸvik edecek bir düzenleme olduÄŸunu belirterek, "Geri dönüÅŸümü saÄŸlamak için yapılan bir ÅŸey bu. Pamuk üreticisini endiÅŸelendirecek bir durum yok.  Zaten pamuk ürünlerinde de geri dönüÅŸüm yapılabiliyor. Pamuk tarımını daha verimli ve karlı yapabilmesi için, üretim maliyetlerinin azaltılması için, su tasarrufuna yönelik çalışmalara ağırlık verilmesi ve karbon ayak izinin azaltılması için çalışma yapılması, ülkemizin tekstil sektöründeki rekabet gücünü artıracaktır." dedi.

BULGU SETİ
  • Avrupa Komisyonu Çevre Genel MüdürlüÄŸü'nce "pamuÄŸun yasaklandığı/yasaklanacağı bilgisinin doÄŸru olmadığı, bu yönde bir planlamanın yapılmadığı" bilgisi paylaşıldı.
  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı iddiaya konu edilen haberlerin gerçeÄŸi yansıtmağını açıkladı. 
  • AB'nin mevcut durumda tekstil sektörüne iliÅŸkin düzenlemeleri ve gelecek döneme iliÅŸkin planları içerisinde pamuÄŸun yasaklanması hususunda herhangi bir düzenlemesi bulunmuyor.
DOÄžRU MU? YANLIÅž MI?
AB'nin mevcut durumda tekstil sektörüne iliÅŸkin düzenlemeleri ve gelecek döneme iliÅŸkin planları içerisinde pamuÄŸun yasaklanması hususunda herhangi bir düzenlemesi bulunmuyor.