365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

Deniz buzlarındaki erime, okyanusa giren ışığın miktarını ve su altı yaşamını etkiliyor

08.06.2025
ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô

Bilim insanları, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi nedeniyle deniz buzunda meydana gelen erimenin, okyanusa giren ışık miktarını deÄŸiÅŸtirdiÄŸini ve bu durumun suyun renginde deÄŸiÅŸimlere yol açarak fotosentetik organizmaları etkilediÄŸini belirledi.


DoÄŸaya Kulak Verin.
Ekolojik gündem, sürdürülebilirlik ve çevre mücadeleleri artık cebinizde.


BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu, okyanusların karşı karşıya kaldığı zorluklara konusunda toplumlara farkındalık kazandırılması amacıyla 2008'de aldığı kararla 8 Haziran'ı "Dünya Okyanus Günü" kabul etti.

Her yıl farklı bir temanın iÅŸlendiÄŸi Dünya Okyanus Günü'nün bu yılki teması "HARİKA: Bizi Ayakta Tutanı Ayakta Tutmak" (WONDER: Sustaining What Sustains Us) olarak belirlendi.

Nature Communications bilim dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, küresel ısınma nedeniyle kutup bölgelerinde deniz buzundaki kayıp, okyanusa giren ışık miktarını artırmakla kalmıyor, suyunun renginde de deÄŸiÅŸimlere neden oluyor. Deniz buzu kaybının su altı ışık ortamını nasıl deÄŸiÅŸtirdiÄŸini inceleyen araÅŸtırmacılar, bunun buz yosunu ve fitoplankton gibi fotosentetik organizmalar üzerinde belli etkiler oluÅŸturduÄŸunu tespit etti.

Buna göre deniz buzu, gelen ışığı güçlü ÅŸekilde dağıtıp büyük çoÄŸunluÄŸunu yansıtırken yalnızca küçük bir kısmının suya nüfuz etmesine izin veriyor. Buna karşılık deniz suyu, kırmızı ve yeÅŸil ışığı emerken mavi ışık, suyun derinliklerine ulaşıyor ve böylece okyanusa mavi rengini veren optik olay ortaya çıkıyor.

Deniz buzu eridiÄŸinde su altındaki ışık ortamı, geniÅŸ renk spektrumundan mavi ağırlıklı daha dar spektruma kayıyor ve bu spektral deÄŸiÅŸim, fotosentez açısından son derece önemli sonuçlar doÄŸuruyor.

Çalışmanın baÅŸyazarı Monika Soja-Wozniak, "Deniz buzunun altında yaÅŸayan alglerin fotosentetik pigmentleri, buz ve kardan geçen az miktardaki ışıkta bulunan geniÅŸ renk yelpazesini en iyi ÅŸekilde kullanacak ÅŸekilde adapte olmuÅŸtur. Buz eridiÄŸinde bu organizmalar, kendilerini aniden mavi ağırlıklı ortamda bulurlar ve bu da pigmentler açısından daha az uygun ortam yaratır." dedi.

"Işık kalitesindeki değişim, planktonların dağılımını değiştirebiliyor"

İklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin kutup bölgeleri üzerinde oluÅŸturduÄŸu baskıya iliÅŸkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan İzmir Bakırçay Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi CoÄŸrafya Bölümü BaÅŸkanı Prof. Dr. Åžermin Tağıl, küresel sıcaklıklarda yaÅŸanan artışın kutup ve daÄŸlık bölgelerdeki buzulların hızla erimesine yol açan en önemli etkenlerden olduÄŸunu söyledi.

Buzulların, sadece donmuÅŸ su kütleleri deÄŸil gezegenin doÄŸal soÄŸutucuları olarak görev yapan ve iklimin dengesini saÄŸlayan beyaz örtüler olduÄŸunu belirten Tağıl, güneÅŸ ışığını geri yansıtarak yeryüzünün aşırı ısınmasını engelleyen buzulların erimeye baÅŸlamasıyla alttaki koyu renkli yüzeylerin ortaya çıktığını, bu yüzeylerin de ısıyı buzullara kıyasla daha fazla emerek sıcaklık artışını tetikleyen döngü baÅŸlattığını kaydetti.

Deniz buzlarının, ışığı zengin ve beyaz spektrum halinde suya aktardığını, bunun içinde kırmızı, yeÅŸil ve mavi ışık gibi görünür ışık tayfındaki birçok rengin bulunduÄŸunu vurgulayan Tağıl, buna karşın suyun yalnızca mavi ışığın derinlere ulaÅŸmasına izin verdiÄŸine dikkati çekti.

Tağıl, kırmızı ve diÄŸer dalga boylarının hızla soÄŸurulmasının, su altındaki ekolojik dengeyi ve fiziksel süreçleri doÄŸrudan etkilediÄŸini, ışık kalitesindeki bu deÄŸiÅŸimin fotosentez yapan organizmaların tür kompozisyonunu ve besin zincirinin temelini oluÅŸturan planktonların dağılımını önemli ölçüde deÄŸiÅŸtirebildiÄŸini anlattı.

Tağıl, ÅŸöyle devam etti:

"Deniz buzlarındaki erime, okyanus suyunun renginde köklü deÄŸiÅŸimlere yol açıyor. Bu deÄŸiÅŸim, kutup denizlerinde yaÅŸamın temel yapıtaşı olan mikroskobik alglerin yaÅŸam koÅŸullarını doÄŸrudan etkileyen bir durumdur. Önceden geniÅŸ spektrumlu ışıkta fotosentez yapan algler, artık sadece mavi ışığa adapte olmak zorunda kalan organizmalar haline gelmektedir. Bu durum, bölgedeki biyolojik çeÅŸitlilik ve ekosistem iÅŸleyiÅŸini kökten deÄŸiÅŸtiren bir etkidir ki dahası, alglerin karbon tutma kapasitesinin azalması, küresel iklim üzerinde geri dönüÅŸü zor, zincirleme etkiler yaratan önemli bir tehdittir."

Buzulların erimesini tamamen durdurmanın mümkün olmadığını ifade eden Tağıl, olumsuz etkileri azaltmanın en etkili yolunun atmosferdeki sera gazı miktarını hızlı ÅŸekilde düÅŸürmekten geçtiÄŸine dikkati çekti.

Zincirleme etki

MuÄŸla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Murat Yabanlı, Grönland ve Antarktika'daki buz tabakalarının hızla eridiÄŸini, bu erimenin buzul ekosistemde yaÅŸayan kutup ayısı, penguen ve fok gibi canlıların yaÅŸam alanlarının daralması anlamına geldiÄŸini söyledi.

Bir yüzeyin güneÅŸ ışığını yansıtma oranına "albedo" adının verildiÄŸini, kar ve buz alanlarının yüksek albedo özelliÄŸi sergileyerek güneÅŸ ışığının yüzde 80'inden fazlasını yansıttığını dile getiren Yabanlı, "Beyaz renkli buz tabakaları eridiÄŸinde ortaya çıkan okyanus yüzeyi, daha fazla güneÅŸ ışığını soÄŸurur yani okyanusa giren ışık miktarı artış gösterir. Bu durumda okyanus suyunda sıcaklık artışı kaçınılmazdır. Okyanusta meydana gelen sıcaklık artışı ise daha fazla buz tabakasının erimesine yol açar." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Okyanusların daha fazla güneÅŸ ışığını soÄŸurmasıyla fotosentetik organizmalar olan fitoplanktonların sayısında özellikle kutup yazında çoÄŸalma görülebileceÄŸini anlatan Yabanlı, erimenin hızlı olduÄŸu senaryoda okyanusa karışan tatlı suların okyanus karışımını bozabileceÄŸini dile getirdi.

Fitoplankton geliÅŸimi için sadece ışık deÄŸil azot, fosfor ve silikat gibi besin maddelerine de ihtiyaç duyulduÄŸuna iÅŸaret eden Yabanlı, okyanus karışımının bozulması halinde besin maddelerinin yüzeye ulaÅŸamayacağını, bu durumun da fitoplanktonlar için olumsuz sonuçlara neden olabileceÄŸini vurguladı.

Yabanlı, birincil üretimi saÄŸlayan fitoplanktonların besin piramidinin tabanını oluÅŸturduÄŸunu, fitoplankton geliÅŸimindeki olumsuzlukların okyanus ekosistemlerinde zincirleme etkiyle zooplankton, balıklar, deniz kuÅŸları ve memelileri de etkileyebileceÄŸi uyarısında bulundu.

KATEGORİDE ÖNE ÇIKANLAR