365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

Kuzey Kutbu'nda eriyen buzulları tırmanış ve dalışlarıyla görüntüledi

07.03.2024
Çanakkale

Doç. Dr. Ebru Caymaz, çevre ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi farkındalığına katkı saÄŸlamak amacıyla 11 yıldır Kuzey Kutbu'nda eriyen buzul bölgelerinde ekstrem faaliyetler ve dalışlar yaparak küresel ısınmanın etkilerini görüntülüyor.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) SaÄŸlık Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Ebru Caymaz, küresel ısınmanın etkisiyle İzlanda, Grönland, İsveç, Norveç ve Sibirya'da eriyen buzulların bulunduÄŸu bölgelerde 2013 yılında araÅŸtırma yapmaya karar verdi.

Ekstrem sporlarla ilgili çalışmaları da bulunan Caymaz, buzul bölgelerinde yerel halkın desteÄŸiyle yürüttüÄŸü araÅŸtırmalarda bu coÄŸrafyadaki deÄŸiÅŸimleri fotoÄŸraf ve videolarıyla kayıt altına aldı.

Kutuplara yönelik çalışmalarından dolayı Curtis&Edith Munson Vakfının desteÄŸiyle Okyanus Vakfı (Ocean Foundation) ve Antarktika Bilimsel AraÅŸtırma Komitesi (Scientific Committee on Antarctic Research) tarafından hayata geçirilen çok uluslu "Kutup Bilimlerinde 100 Kadın Projesi"nde de yer alan Caymaz, çalışmasının sonuçlarını Uluslararası Kutup Haftası etkinlikleri kapsamında, 15 Mart'ta yapacağı sunumla dünya kamuoyuna duyuracak.

Doç. Dr. Ebru Caymaz, AA muhabirine, Grönland'a aralıklarla yaptığı ziyaretlerin ardından Ada ile ilgili 2020'de kuzeyinden güneyine geniÅŸ kapsamlı çalışma baÅŸlattığını söyledi.

Dalış ve izlenimlerinde vahim sonuçlarla karşılaÅŸtığını belirten Caymaz, "ÖrneÄŸin güneydeki balıkların kuzeye göçtüÄŸünü öÄŸrendik. Güneyde 2016 yılında çok uygun fiyatlı bulduÄŸumuz balıkların fiyatları 2020'de 3 katına çıkmıştı ve pek bulunamıyordu. Çünkü soÄŸuk iklim balıkları ısınan sularla beraber kuzeye göç ediyordu." dedi.

İsveç'te de çalışmalar yaptığını dile getiren Caymaz, araÅŸtırmalarını bilimsel yayınlara dönüÅŸtürmeye baÅŸlayınca "Kutup Bilimlerinde 100 Kadın Projesi"ne dahil edildiÄŸini, 2024 yılı itibarıyla Uluslararası Arktik Bilim Komitesine baÄŸlı kurulan Bilimsel İşbirlikleri ve Diplomasi Çalışma Grubunda da yer aldığını ifade etti.

İklim deÄŸiÅŸikliÄŸini akademik olarak takip ettiÄŸi bu süreçte baÅŸka ülkelerden bilim insanlarıyla çalıştıklarını bildiren Caymaz, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:

"Birlikte çalıştığımız bilim insanlarının çoÄŸu, buzul bölgelerinde araÅŸtırmalar yapıyor. Katılımcıların yüzde 90'ı yaz döneminde icra edilen seferlere katılıyor. Kış dönemindeki verilerimiz çok eksik diye çaÄŸrılar yapıldı. 2013 yılından beri her kış dönemi buzullara giden bir bilim insanı olarak verileri kaydettim. ÇektiÄŸim görüntüler ilgi gördü. Åžu an bir hazırlık yapıyorum. 15 Mart'ta sonuçları dünya kamuoyu ile Uluslararası Kutup Haftası'nda ve hemen akabinde Arktik Bilim Zirvesi’nde paylaÅŸacağım. Çünkü iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinde aslında yaptığımız ölçümler yılın bazı dönemlerinde yani birer yıl arayla yaptığımız ölçümler, aslında çok anlamlı sonuçlar ifade etmiyor. En az beÅŸer, onar yıllık olmalı."

"Erime bu ÅŸekilde devam ederse 100 yıl içinde İzlanda'da buzul kalmayacak"

Caymaz, NASA'nın yaptığı çalışmada 207 buzulun incelendiÄŸini, 179'unda kalıcı hasar olduÄŸunun tespit edildiÄŸini aktardı.

Buzullardaki erimeye araÅŸtırmalarından örnek veren Caymaz, "Normalde doÄŸa kendini adapte edebiliyor yeniden donma noktasında ancak o kadar geri çekilmiÅŸler ki bizzat gördüm; 4 saatte yürüdüÄŸüm yeri 8,5 saatte yürüdüm. Bunları dron görüntüleriyle kayıt altına aldım." ifadelerini kullandı.

Caymaz, 1 Ocak günü köpekli kızakla baÅŸladıkları faaliyette, zeminin saÄŸlam olmaması nedeniyle en kuzeydeki kasabaya ulaÅŸamadıklarını dile getirdi.

Buzullarda ayrışmaya baÅŸlayan derin, devasa çatlaklar gözlemlediÄŸini vurgulayan Caymaz, ÅŸöyle konuÅŸtu:

"Oxford Üniversitesinin davetiyle Oxford Kutup Forumu ile yapmış olduÄŸumuz bir çalışma var. Åžu an nihai haline getiriyoruz. Orada ben insani boyutunu iÅŸledim. Dolayısıyla artık bunun halk tabanına da yayılması için mücadele veriyorum, çektiÄŸim görüntülerle de dikkat çekiyorum. Özellikle sıfırın altında 45 derecede yapılmış faaliyetler, Sibirya'da yaptığım ölçümler var. İşte orada insanların iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinden nasıl etkilendiÄŸine dair birtakım sonuçlar ortaya çıktı. İzlanda'ya üç kez gittim ve 2019 yılında çok acı bir ÅŸeyle karşılaÅŸtım. Orada bir buzul tamamen yok oldu. Ölen buzul için tüm dünyanın ilgisini çekmek amacıyla cenaze töreni düzenlendi. 'Iceland' diyoruz, buzlar diyarı ancak erime bu ÅŸekilde devam ederse 100 yıl içinde İzlanda'da buzul kalmayacak. 400'den fazla buzul var ÅŸu anda ve buzulların hepsi erimiÅŸ olacak. Bunları da 15 Mart'ta paylaÅŸacağım."

Doç. Dr. Caymaz, buzul erimelerini buz üstü, su altı ve dron çekimleriyle kayıt altına aldığını belirtti.

Bu görüntüleri ve uzaktan algılama sistemleriyle yapılan ölçümleri birleÅŸtirdiÄŸinde tehlikenin büyüklüÄŸünün ortaya çıktığını vurgulayan Caymaz, "NASA'nın ocak ayında yayınladığı raporda belirttiÄŸi üzere erimenin öngörülenden en az 5'te bir daha hızlı olduÄŸunu gösteriyor ki bu Svalbard'da (Norveç'e baÄŸlı takımada) tüm dünyaya kıyasla 4 kat, İzlanda da ise çok daha hızlı, Arktik bölgesinin genelinde de ortalama 3 kat daha fazla." bilgisini paylaÅŸtı.

Erime bu hızda devam ederse 20-25 yıl sonra "iklim mültecileri" baÅŸta olmak üzere bazı sorunlar yaÅŸanabileceÄŸini, Türkiye'de de istilacı balık türlerinin görülmeye baÅŸladığını anlatan Caymaz, dünya genelinde etkin bir yönetiÅŸim süreciyle farkındalık faaliyetlerinin hızlandırılması, bilimsel araÅŸtırmaların çeÅŸitlendirilmesi ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi konusunda radikal önlemler alınması gerektiÄŸini sözlerine ekledi.

KATEGORİDE ÖNE ÇIKANLAR