365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

Sulak Alan

25.02.2024
ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô

Yeryüzündeki karbonun yüzde 40'ını tutarak yutak görevi gören sulak alanlar, küresel iklim deÄŸiÅŸikliÄŸini kontrol eden ekosistemlerin başında geliyor.

Sulak alanlar; karasal, kıyısal ve denizel yaşam ortamlarını yani farklı habitatları bir araya getiren ekosistemler.

DoÄŸal iÅŸlevleri ve ekonomik deÄŸerleriyle yeryüzünün en önemli ekosistemlerinden biri olarak deÄŸerlendirilen sulak alanlar, dünya üzerinde okyanuslardan daÄŸlara, alpin zonlardan tropiklere kadar hemen hemen tüm iklim kuÅŸaklarında bulunabiliyor.

Sulak alanların pek çok çeÅŸidi var. Bunlar arasında bataklıklar, göller, nehirler, turbalıklar, taÅŸkın düzlükleri, deltalar, tuzlalar, mangrovlar, deniz çayırı yatakları, mercanlar ile gelgit anında 6 metreden derin olmayan deniz kıyısı alanları sayılabiliyor.

Sulak alanlar, zengin bir biyoçeÅŸitlilik barındırıyor. Dünyadaki bilinen hayvan türlerinin yüzde 10’undan fazlasına ve tüm balık türlerinin yüzde 50’sine ev sahipliÄŸi yapıyorlar.

Sulak alanların işlevi

Tortu (sediman) ve zehirli maddeleri alıkoyarak ya da azot, fosfor gibi besin maddelerini kullanarak suyu temizliyorlar.

DoÄŸaları gereÄŸi barındırdıkları su kaynakları ile insanlar ve diÄŸer canlılar için su ve/veya su ortamı saÄŸlıyorlar. Bulundukları bölgede yer altı sularını besleyerek su rejimini düzenliyor, suyun kalitesini iyileÅŸtiriyor, sel ve taÅŸkın olaylarının etkilerini azaltıyorlar. 

Bulundukları bölgede nem oranını yükselttiklerinden baÅŸta yağış ve sıcaklık olmak üzere iklim elemanları üzerinde olumlu etkileri söz konusu.

BaÅŸta balıklar ve su kuÅŸları olmak üzere zengin bitki ve hayvan çeÅŸitliliÄŸi ile birçok türün yaÅŸamasına olanak saÄŸlıyorlar.

Balıkçılık, tarım ve hayvancılık, saz üretimi, turizm gibi olanaklarıyla sundukları yüksek parasal deÄŸerler ile bölge ve ülke ekonomisine katkı sunuyorlar.

Yapay sulak alan nedir?

DoÄŸal sulak alanlara ek olarak atık su arıtım havuzları ve büyük barajların oluÅŸturduÄŸu rezervuarlar “yapay sulak alan” olarak tanımlanıyor.

Bunlar, su bitkilerinin yaÅŸadığı göller veya sığ yapay kanallardan oluÅŸuyor.

Yapay sulak alan yönteminin çalışma prensibi

Uygulamada, sulak alanlar kimyasal, fiziksel ve biyolojik sistemler yoluyla karmaşık organik maddelerin parçalanmasında rol oynayan mikroorganizmaların çoÄŸalmasını teÅŸvik ediyor.

Bu sistemin iÅŸleyiÅŸinden ortaya çıkan veya yüzen su bitkileri sorumlu. Yüzen türlerin çoÄŸu katı maddenin çökeltme veya bitki kök sistemine emilme yoluyla giderildiÄŸi nispeten sığ su yollarına sahip tasarımlarda kullanılıyor.

Yapay sulak alanların tropik iklimlere iyi uyum saÄŸlamalarının yanı sıra düÅŸük maliyetleri, kullanım ve bakım kolaylığı ve peyzaj etkileÅŸim potansiyeli sayesinde özellikle kırsal ve az nüfuslu yerleÅŸim alanlarında kullanılması tavsiye ediliyor.

Yapay sulak alanlarda en yaygın kullanılan iki sitem; su akımının serbest bir yüzeye sahip olduÄŸu sulak alanlar ve suyun yüzey altı akışlı olduÄŸu sulak alanlar.

Yapay sulak alanların sağladığı avantajlar neler?

- Suyun tekrar tekrar kullanımı ve dönüÅŸümüne olanak veriyorlar.

- Su debisinde yaşanan değişimler kolaylıkla tolere edilebiliyor.

- Besin maddelerini tutma kapasiteleri yüksek.

- ¶Ù¾±ÄŸ±ð°ù organizmalar için de uygun bir yaÅŸam ortamı sunuyorlar.

- Bakım ve inÅŸaat maliyetleri alternatif yöntemlere göre çok daha uygun.

- Daha az enerji tüketimine ve bakıma ihtiyaç duyuyorlar.

Yapay sulak alanların kullanımına iliÅŸkin kısıtlayıcı faktörler 

Sulak alan arıtmasının etkinliÄŸi yağış ve kuraklık gibi çevresel koÅŸulların mevsimsel deÄŸiÅŸimine baÄŸlı olarak farklılıklar gösterebiliyor.

Yapay sulak alanlar yalnızca arazinin bol ve pahalı olmadığı yerlerde ekonomik kullanılabiliyor.

Amonyak ve pestisit gibi toksik kimyasallara karşı duyarlı oldukları için bu gibi kirleticilerin suya karışması geçici olarak arıtmanın etkinliÄŸini azaltabiliyor.

KATEGORİDE ÖNE ÇIKANLAR