365bet体育在线世界杯

Barselona Küresel Sa臒l谋k Enstitüsü taraf谋ndan yap谋lan ve Environment International adl谋 bilim dergisinde yay谋mlanan çal谋艧maya göre, erken ve orta çocukluk döneminde di臒er çocuklara k谋yasla daha yüksek hava kirlili臒ine maruz kalan çocuklar谋n beynindeki önemli bölgeler aras谋nda daha zay谋f ba臒lant谋 oldu臒u tespit edildi.

Hava kirlili臒ine erken ya艧ta maruz kalman谋n beyin geli艧imi üzerindeki etkisine odaklanan çal谋艧ma, belirli kortikal ve subkortikal beyin a臒lar谋 içinde ve aras谋nda i艧levsel ba臒lant谋n谋n azald谋臒谋n谋 gösteriyor. Bu a臒lar谋, dü艧ünme, alg谋lama ve hareketi kontrol etme gibi farkl谋 bili艧sel i艧levleri gerçekle艧tirmek için beraber çal谋艧an birbirine ba臒l谋 beyin yap谋lar谋 sistemleri olu艧turuyor.

Çal谋艧ma kapsam谋nda Hollanda'n谋n Rotterdam kentindeki 3 bin 626 çocu臒un verileri analiz edildi. Kat谋l谋mc谋lar谋n, ikametgahlar谋nda hava kirlili臒ine maruz kalma, PM2,5 ve PM10 partikül madde ve azot dioksit üzerinde yap谋lan ölçümleri çevresel özelliklerle birle艧tiren istatistik modeller kullan谋larak veriler elde edildi. Sonras谋nda beyin ba臒lant谋s谋, 13 kortikal a臒 ve 3 subkortikal bölge dahil olmak üzere amigdala, hipokampüs, kaudat çekirdek kapsam谋nda hem a臒lar aras谋nda hem de a臒lar içinde de臒erlendirmeler yap谋ld谋.

Çocuklar谋n yakla艧谋k 10 ve 14 ya艧lar谋nda, dinlenme halindeki beyin görüntüleme tekni臒i kullan谋larak iki kez beyinleri tarand谋. Ayr谋ca do臒umdan 3 ya艧谋na kadar ve beyin görüntüleme tekni臒i de臒erlendirmesinden bir önceki y谋l hava kirlili臒ine maruz kalma durumu analiz edildi.

Elde edilen verilere göre, do臒umdan 3 ya艧谋na kadar hava kirlili臒ine daha fazla maruz kalman谋n amigdala, somatomotor fonksiyon ve kortikal a臒lar aras谋nda daha dü艧ük ba臒lant谋ya sebep oldu臒u sonucuna ula艧谋ld谋.

Akci臒er ve beyne ula艧abiliyorlar

Çocukluk döneminde maruz kal谋nan hava kirlili臒inin yol açt谋臒谋 sa臒l谋k sorunlar谋na ili艧kin AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan Doç. Dr. Ayta, hava kirlili臒inin iç veya d谋艧 ortam havas谋n谋n kimyasal, fiziksel veya biyolojik ajanlarla kirlenmesi 艧eklinde tan谋mland谋臒谋n谋 söyledi.

Hava kirlili臒inin evsel 谋s谋nma, yemek pi艧irme, trafik, endüstriyel faaliyetler, enerji üretimi, orman yang谋nlar谋 gibi ba艧l谋ca nedenleri oldu臒unu belirten Ayta, ozon, kükürt dioksit, azot dioksit, sülfür dioksit ve farkl谋 boyutlardaki partikül maddelerin havadaki kirleticilerden oldu臒unu ifade etti.

Çap谋 2,5 ile 10 mikrometre aras谋ndaki partikül maddelerin (PM) kaba partiküller yani PM2,5 ve PM10 olarak, 0,1-2,5 aras谋nda olanlar谋n ince partikül madde ve 0,1 mikrometreden daha küçük partiküllerin ise çok ince partikül madde olarak tan谋mland谋臒谋n谋 dile getiren Ayta, "Özellikle ince ve çok ince olanlar alveol dedi臒imiz akci臒erin hücresinden direkt kana kar谋艧abiliyorlar. Ayr谋ca koku alma sinirleri üzerinden direkt beyne ula艧abildikleri de gösterilmi艧." dedi.

Hava kirlili臒ine anne karn谋nda maruz kalman谋n erken do臒um, bebe臒in iyi geli艧ememesi, dü艧ük do臒um tart谋s谋, do臒um sonras谋 solunum s谋k谋nt谋s谋 ve vücudun farkl谋 organlar谋nda do臒umsal anomalilere yol açt谋臒谋n谋 vurgulayan Ayta, bu noktada ailelerde ve ilgili uzmanl谋k alanlar谋nda fark谋ndal谋臒谋n artmas谋 gerekti臒ini bildirdi.

Hava kirlili臒inin artt谋臒谋 dönemlerde epilepsi ve ba艧 a臒r谋s谋 艧ikayetleriyle hastanelere yap谋lan ba艧vurular谋n say谋s谋nda art谋艧 ya艧and谋臒谋na dikkati çeken Ayta, Multiple Skleroz (MS) hastal谋臒谋n谋n ba艧lang谋c谋 ve ataklar谋nda, Parkinson ve Alzheimer hastal谋臒谋nda da hava kirlili臒inin etkisi oldu臒unu kaydetti.

"Anne karn谋ndaki bebekler, erken çocukluk ve ya艧l谋l谋k en aç谋k dönemler"

Hava kirlili臒inin en fazla hamile, erken bebeklik, çocukluk ve ya艧l谋l谋k dönemindeki bireyleri etkiledi臒i bilgisini veren Ayta, 艧öyle devam etti:

"Çocuklar boylar谋 itibar谋yla yere daha yak谋nlar ve havan谋n di臒er k谋s谋mlar谋 d谋艧谋nda kalarak çöken partiküllerden etkilenebiliyorlar. Bir de henüz hava kirlili臒indeki partikülleri, maddeleri, tozlar谋 filtre edecek üst solunum yolu sistemleri geli艧memi艧 oluyor. Hava kirlili臒inin çocuklar谋n beyin geli艧imini, dikkat, alg谋, ö臒renme gibi pek çok fonksiyonu etkiledi臒i, otizm spektrum bozuklu臒una da etkisi olabildi臒ine dair yay谋nlar var. Hava kirlili臒i, havada uçu艧an partikül maddeler d谋艧谋nda a臒谋r metallerin yere çökmesine de neden oluyor ve bunlar da zihinsel fonksiyonlar谋 etkileyebiliyor"

Son y谋llarda iklim krizi nedeniyle dünyan谋n birçok noktas谋nda ya艧anan orman yang谋nlar谋 ve a艧谋r谋 hava olaylar谋n谋n özellikle çocuk ve ergen bireylerde kayg谋 bozuklu臒una yol açt谋臒谋 de臒erlendirmesinde bulunan Ayta, bu durumun ilerlemesiyle depresyon ve travma sonras谋 stres bozuklu臒u gibi sorunlar谋n ortaya ç谋kt谋臒谋n谋 anlatt谋.

Hava kirlili臒iyle mücadelede öncelikle hava kirlili臒i aç谋s谋ndan sahip olunan durumun kavranmas谋 gerekti臒inin alt谋n谋 çizen Ayta, Çevre, 艦ehircilik ve 陌klim De臒i艧ikli臒i Bakanl谋臒谋n谋n hava kalitesi ölçüm istasyonlar谋n谋n ve konuda uzman ki艧iler taraf谋ndan haz谋rlanan veri ve raporlar谋n takip edilmesi gerekti臒i tavsiyesinde bulundu.

Hava kirlili臒ini azaltma yollar谋

Hava kirlili臒inin azalt谋lmas谋 için fosil yak谋tlardan uzakla艧谋lmas谋 gerekti臒i ça臒r谋s谋nda bulunan Ayta, sözlerini 艧öyle tamamlad谋:

"Fosil yak谋tlardan uzakla艧mak iyi bir seçenek ama bir yandan enerjiye ihtiyac谋m谋z var. 陌艧te bu noktada elektrikli araba diyoruz ancak o zaman enerjiyi nas谋l üretece臒iz? Yenilenebilir kaynaklar谋n谋 dü艧ünebiliriz. 陌蝉迟补苍产耻濒'da çok az binan谋n tepesinde güne艧 enerjisi paneli var. 陌蝉迟补苍产耻濒'da yaz谋n, sonbahar ve k谋艧谋n da belki güne艧li havalarda bunlardan yararlanabiliriz. Tüketim al谋艧kanl谋klar谋m谋z谋 de臒i艧tirerek, tüketimimizi azaltarak, hava kirlili臒ini azaltma yolunda faaliyet gösterebiliriz. Ülkemizde de hava kirlili臒i izlem istasyonu say谋s谋n谋 art谋rmak, modellemeleri iyi yaparak istasyonlar谋 do臒ru yerlerde konumland谋rmak, elde edilen verileri e艧zamanl谋 ve 艧effaf biçimde halka ula艧t谋rmak, PM10 ve PM2,5 için de limitleri belirlemek gerekiyor."