365bet体育在线世界杯

AA muhabirinin Dünya Sa臒l谋k Örgütü (DSÖ), Birle艧mi艧 Milletler Çevre Örgütü (UNEP), Dünya Bankas谋 ve Chicago Üniversitesi Enerji Politikas谋 Enstitüsü verilerinden derledi臒i bilgilere göre hava kirlili臒i insan sa臒l谋臒谋n谋 olumsuz etkileyerek erken ölümlere yol açarken hava kirlili臒i ba臒lant谋l谋 sa臒l谋k sorunlar谋 dünya ekonomisi üzerinde yük oluyor.

Dünya nüfusunun neredeyse yüzde 99'u DSÖ k谋lavuz de臒erlerini a艧an ve yüksek düzeyde kirletici içeren bir havay谋 solumak zorunda kal谋rken hava kirlili臒i en fazla, dü艧ük ve orta gelirli ülkelerde ya艧ayanlar谋 etkiliyor.

Hem kentsel hem de k谋rsal bölgede maruz kal谋nan d谋艧 mekan hava kirlili臒i özellikle ince partikül madde nedeniyle felç, kalp hastal谋klar谋, akci臒er kanseri, akut ve kronik solunum yolu hastal谋klar谋n谋n görülmesinde rol oynarken iç mekan hava kirlili臒i de d谋艧 mekan hava kirlili臒i kadar tehlike arz ediyor. 

DSÖ'nün iç mekan hava kirlili臒inin insan sa臒l谋臒谋na etkileri hakk谋nda 15 Aral谋k 2023'te yay谋mlad谋臒谋 rapora göre dünya genelinde yakla艧谋k 2,3 milyar ki艧i yak谋t olarak gaz ya臒谋, biyokütle enerjisi, fosil yak谋t kullan谋lan ocaklarda veya f谋r谋nlarda yemek yapt谋臒谋 için ciddi anlamda zararl谋 ev içi hava kirlili臒ine maruz kal谋yor. Rapora göre, ev içi hava kirlili臒i nedeniyle, 237 bini 5 ya艧 alt谋 çocuk olmak üzere 3,2 milyon ki艧i hayat谋n谋 kaybetti.

Dünya genelinde her y谋l iç ve d谋艧 mekan hava kirlili臒i, ortalama 7 milyon erken ölümün de nedeni olarak gösteriliyor.

陌nce partikül madde en çok Çin'de ölüme neden oldu

Sadece 2019'da ince partikül maddeye maruz kalman谋n da etkisiyle ya艧anan rahats谋zl谋klar sonucu 4 milyon ki艧i hayat谋n谋 kaybederken bu nedenle en fazla ölüm 1 milyon 423 binle Çin'de kay谋tlara geçti. Çin'i 979 bin ölümle Hindistan, 114 bin ölümle Pakistan, 106 bin ölümle Endonezya, 90 bin ölümle M谋s谋r, 73 bin ölümle Banglade艧 ve Rusya, 68 bin ölümle Nijerya takip etti.

Kronik obstrüktif akci臒er hastal谋臒谋 (KOAH) vakalar谋n谋n yüzde 21'inin, felç vakalar谋n谋n yüzde 17'sinin, trakeal, bron艧 ve akci臒er kanserlerinin yüzde 15'inin, iskemik kalp hastal谋臒谋 vakalar谋n谋n yüzde 15'inin, tip 2 diyabet vakalar谋n谋n yüzde 13'ünün, alt solunum yolu enfeksiyonlar谋n谋n yüzde 13'ünün ve yeni do臒an bozukluklar谋n谋n yüzde 7'sinin nedeni olarak d谋艧 mekan hava kirlili臒i ve ince partikül maddeye maruz kalmak gösteriliyor.

Kuzey Amerika’da ula艧谋m sektörü, Avrupa, Afrika ve Bat谋 Asya’da rüzgarla ta艧谋nan tozlar, Asya Pasifik’te ise iç mekan 艧artlar谋 hava kirlili臒ine neden olan temel faktörler olarak belirlendi.

Hava kirlili臒i en çok Asya'da insan ömrünü k谋salt谋yor

Havadaki ince partikül kirlili臒i ayn谋 zamanda insan ömrünü ortalama 2,3 y谋l k谋salt谋yor. Hava kirlili臒inin insan ömrünü k谋saltmadaki etkisi, alkol kullan谋m谋ndan 3 kat, ula艧谋m yaralanmalar谋ndan 5 kat, HIV/AIDS hastal谋臒谋ndan ise 7 kat daha fazla.

Bölge olarak s谋raland谋臒谋nda hava kirlili臒i insan ömrünü Asya'da ortalama 3,3 y谋l, Afrika'da ortalama 1,3, Latin Amerika'da 0,9 Avrupa, ABD ve Kanada'da 0,6 y谋l k谋salt谋yor.

Ülke baz谋nda 6,8 y谋lla Banglade艧, 5,3 y谋lla Hindistan, 4,6 y谋lla Nepal, 3,9 y谋lla Pakistan, 2,9 y谋lla Çad ve Myammar, 2,7 y谋lla Kongo Cumhuriyeti ve Ruanda, hava kirlili臒inin insan ömrünü en fazla k谋saltt谋臒谋 ülkeler olarak s谋ralan谋yor.

Ekonomiye getirdi臒i yük

Dünya Bankas谋 taraf谋ndan 2022'de yay谋mlanan bir rapora göre 2019'da ince partikül madde bar谋nd谋ran hava kirlili臒ine maruz kalman谋n neden oldu臒u ölüm ve hastal谋klar谋n küresel maliyeti 8,1 trilyon dolar oldu. Bu rakam küresel gayri safi yurt içi has谋lan谋n (GSY陌H) ortalama yüzde 6,1'ine e艧 de臒er olarak hesapland谋.

Bögesel bazda ise hava kirlili臒inin ekonomik maliyeti Kuzey Amerika'da GSY陌H'nin ortalama yüzde 1,7'sine, Do臒u Asya ve Pasifik'te ortalama yüzde 9,3'üne ve Güney Asya'da ortalama yüzde 10,3'üne denk geldi.