

Science Advances adlı bilim dergisinde yayımlanan çalışmada, dünya genelindeki 16 ÅŸehre ait 7 ila 17 yıllık verileri kullanarak sıçan sayısındaki eÄŸilimleri inceleyen araÅŸtırmacılar, nüfus yoÄŸunluÄŸu, zamanla deÄŸiÅŸen ortam sıcaklıkları, yıllık minimum sıcaklık deÄŸerleri, ÅŸehirleÅŸme düzeyi ve ÅŸehirler arasındaki sosyoekonomik farklılıkları deÄŸerlendirdi.
Çalışmaya göre, sıçan sayısındaki eÄŸilimin yüzde 40,7'sinin ÅŸehirlerdeki uzun dönem sıcaklık ortalamalarına kıyasla yaÅŸanan sıcaklık artışıyla baÄŸlantılı olduÄŸu tespit edildi. Bir kentin bitki örtüsüyle kaplı kara alanı, yüzde 34,3 ile ikinci en büyük faktör olarak belirlenirken onu yüzde 19,4 ile nüfus yoÄŸunluÄŸu, yüzde 3,4 ile gayrisafi yurt içi hasıla ve yüzde 2,3 ile ÅŸehirdeki ortalama minimum sıcaklık faktörü takip etti.
Çalışmadan elde edilen verilere göre 16 ÅŸehirden 11'inde sıçan sayısında ciddi artış kaydedildi. Washington, San Francisco, Toronto, New York, Amsterdam, Oakland, Buffalo, Chicago, Boston, Kansas City ve Cincinnati sıçan sayısının arttığı ÅŸehirler olurken Tokyo, Louisville ve New Orleans'da sıçan sayısı azaldı. Dallas ve Saint Louis ise deÄŸiÅŸim gözlemlenmeyen ÅŸehirler oldu.
Washington'daki artış eğilimi, Boston'ın 3, New York City'ninkinin 1,5 katı olarak hesaplandı.
Sıçan sayılarının türlerinin biyolojisiyle baÄŸlantılı olarak daha yoÄŸun insan nüfusu, daha yüksek kış sıcaklıkları, zamanla daha fazla artış gösteren sıcaklıklar, daha az bitki örtüsü, daha fazla ÅŸehirleÅŸme ve daha düÅŸük gayrisafi yurt içi hasılaya sahip ÅŸehirlerde hızla arttığı tespit edildi.
Sıçanların sayısındaki artışla en güçlü iliÅŸkiyi gösteren çevresel deÄŸiÅŸken uzun dönem temel sıcaklık ortalamalarına göre sıcaklık deÄŸiÅŸikliÄŸi olurken, sıcaklık artışının fazla olduÄŸu ÅŸehirlerde sıçan sayılarında yükseliÅŸ görüldü. Sıcaklık artışıyla birlikte nüfusun da daha yüksek olduÄŸu ve ÅŸehirleÅŸmenin yaÅŸandığı bölgelerde sıçan sayısının daha fazla arttığı sonucuna varıldı.
"ABD'de her yıl tahminen 27 milyar dolarlık zarara yol açıyorlar"
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Doç. Dr. BuÄŸra Genç, benzer davranış biçimlerine sahip kemirgenlerin Antarktika dışındaki tüm kıtalarda yaÅŸayabildiÄŸini ve doÄŸada yaÅŸayanlarının 50'den fazla patojen ve parazit bulundurabildiÄŸini söyledi.
Kemirgenleri, bir seferde çok yavru verebilen, belli ısı ÅŸartlarında yaÅŸayan ve üreyen, diÅŸleri sürekli uzayan ve bu nedenle onları törpülemek için sürekli kemirme iç güdüsüyle hareket eden, çabuk öÄŸrenen ve adaptasyon gücü yüksek canlılar olarak tanımlayan Genç, bu canlıların Amerika BirleÅŸik Devletleri'nde her yıl tahminen 27 milyar dolarlık hasara yol açtıklarını bildirdi.
Kemirgenlerin, ÅŸehirlerdeki altyapıya ve kırsal bölgelerdeki tarımsal ürünlere zarar verebileceÄŸini belirten Genç, her canlının doÄŸal döngüde bir görevi olduÄŸunu anlattı.
Åžehirlerdeki atıkların kemirgenlerin eriÅŸemediÄŸi noktalarda tutulması ve bertaraf edilmesi gerektiÄŸinin altını çizen Genç, ÅŸehirlerdeki kentsel ısı adası etkisi, çarpık yapılaÅŸma, yeÅŸil alan yetersizliÄŸi gibi nedenlerin kemirgenlerin sayısında artış yaÅŸanmasına yol açan etmenler olduÄŸunu aktardı.
ABD, Fransa ve İngiltere gibi ülkelere bakıldığında sokak hayvanlarının sayısının azalmasıyla av-avcı iliÅŸkisinin zarar gördüÄŸünü belirten Genç, kemirgenleri avlayan hayvanların sayısında düÅŸüÅŸ yaÅŸanmasıyla kemirgenlerin sayısında artış yaÅŸandığını kaydetti.
"Bulaşıcı hastalıkları tetikliyor"
İklim deÄŸiÅŸikliÄŸine neden olan insan hareketlerinin kemirgenlerin yaÅŸam ÅŸartlarına pozitif etkide bulunduÄŸundan bahseden Genç, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:
"Plansız kentleÅŸme, yaÅŸamları için bir temel saÄŸlarken iklimsel açıdan kısır döngüye girmiÅŸ olan bir düzende av-avcı iliÅŸkisi bakımından bazı türlerin kentleÅŸmeyle de bölgeden uzaklaÅŸması daha çok dışa dönük bir yaÅŸamda insanla olan iletiÅŸimlerinin artması ve daha rahat görünür hale gelebilmelerini sayılabilir. Bu hayvanların vücut ısısını koruma zorunluluÄŸu var ve dış ortam ısısı deÄŸiÅŸikliÄŸinden etkileniyorlar. Fizyolojik düzenlerini saÄŸlamak için kemirgenlerin optimal ısı ÅŸartlarında kalmaları gerek ki küresel ısınmayla bazı bölgelerde kış mevsimlerinde ortalama sıcaklıkların yüksek olduÄŸu gün sayısı artıyor. ¶Ù¾±ÄŸ±ð°ù ÅŸartların da müsait olmasıyla hayvanların üremeleri artabilir. Ancak ısınmanın çok yüksek olması durumunda yaÅŸam ÅŸartları da zora girebilir bu sefer de bu çok uzun bir süre sonra belki olabilir ama tablo tersine dönebilir."
VahÅŸi ortamdaki kemirgenlerin sayısında artış yaÅŸanmasının bulaşıcı hastalıkları tetiklediÄŸini ifade eden Genç, yerel yönetimlerde kemirgenlerle mücadele için personel ve iÅŸ gücü ihtiyacı gerekliliÄŸini vurguladı.
Isınmadan her ülke farklı etkilenecek
Sera gazı emisyon tahminlerine göre kentsel sıcaklıkların 2100'e kadar 1,9 ila 4,4 derece artacağını hatırlatan Genç, "Bu ısınma dünya genelinde eÅŸit gerçekleÅŸmiyor yani her ülke bundan farklı etkilenecek. Kuzey Amerika'nın kuzeyi, Güney ve Orta Avrupa ile Orta DoÄŸu'nun kentsel alanları sıcaklıkta daha hızlı artışlar yaÅŸanması için müsait. Bu bölgelerde, bu hayvanların belki istila durumuna gelebilecek olan artışlarını görmek mümkün olabilir. Åžehirlerdeki insan nüfusunda 2050'ye kadar yüzde 25 civarında artış tahmin ediliyor. Dünya genelindeki toplam kentsel arazi ölçüsünün de yaklaşık 30 yıl içinde yüzde 185 artacağı tahmin ediliyor. Bu da sıçanlar için daha uygun bir yaÅŸam alanı ve yiyecek atığı saÄŸlayacak, dolayısıyla sayılarının artacağını düÅŸünebiliriz." ÅŸeklinde konuÅŸtu.
Genç, kemirgenlerle mücadelede çöplerin ortalığa bırakılmadan bertaraf edilmesi, çarpık olmayan bir kentleÅŸme düzenine geçilmesi, yeÅŸil alanların artırılması, gıda depolama ve sevkiyatlarının dikkatli yapılması gerektiÄŸi tavsiyesinde bulundu.