365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

Karasal orkidenin endemik türleri ile çoÄŸaltılabilen türleri belirleniyor

24.05.2025
Samsun

TAGEM ile Ekolojik Üreticiler YardımlaÅŸma ve Dayanışma DerneÄŸi (EKOMDER), Türkiye'de yayılış gösteren ve yumrularından salep içeceÄŸi yapılan 35 karasal orkidenin endemik türlerini ve üretimi yapılabilen türlerini araÅŸtırmayla belirliyor.


DoÄŸaya Kulak Verin.
Ekolojik gündem, sürdürülebilirlik ve çevre mücadeleleri artık cebinizde.


Tarım ve Orman Bakanlığına baÄŸlı Tarımsal AraÅŸtırmalar ve Politikalar Genel MüdürlüÄŸü'nün (TAGEM) desteÄŸiyle Ekolojik Üreticiler YardımlaÅŸma ve Dayanışma DerneÄŸinin kurduÄŸu Karasal Orkide Türleri Koleksiyonu Bahçesi'nde Türkiye'de yayılış gösteren 35 karasal orkide türü üzerinde araÅŸtırma yapılıyor.

Yumrularından salep unu, salep tozu elde edilen karasal orkideler burada endemik ve üretilebilir olarak iki bölüme ayrılıyor.

2024 yılında baÅŸlatılan proje kapsamında 27 tür üzerinde yapılan araÅŸtırmada sadece 6 türün üretilebilir olduÄŸu ve 21 türün endemik olduÄŸu tespit edildi.

EKOMDER BaÅŸkanı Hakkı Karaman, yaptıkları araÅŸtırma sonunda endemik türler ile üretilebilir türlerin ayrımını yaptıklarını söyledi.

TAGEM'in karasal orkide türlerinin araÅŸtırmasının yapılması için Türkiye'de kurduÄŸu iki bahçeden birinin Samsun'da bulunduÄŸuna iÅŸaret eden Karaman, "Tarım ve Orman Bakanlığımız ile yürüttüÄŸümüz proje kapsamında 81 ilden getirdiÄŸimiz türlerin burada denemelerini yaparak, tüm çeÅŸitlerin üretilebilir olanı ve olmayanını tescilliyoruz. 2027'nin sonuna kadar bu projeye devam edeceÄŸiz. DoÄŸadan topladığımız türleri getirip burada denemelerini yaptıktan sonra Bakanlığa rapor ediyoruz." dedi.

Tarıma uygun olan karasal orkideler tarım yapan kiÅŸilere önerilecek

Karaman, çok bilinen türler üzerinden bugüne kadar yol aldıklarını anlatarak, ÅŸöyle devam etti:

"AraÅŸtırmamızı ÅŸu an çok bilinen daha önce çalıştığımız türler üzerinden yapıyoruz. Aralarında farklı türler çıkıyor. Çünkü bu orkidelerin benzerliÄŸi çok fazla. Bunu biz çiçek yapısına göre belirliyoruz. Yumrudan veya tohumdan çoÄŸalan türleri ayıkladıktan sonra üretime uygun olanları tarım yapan kiÅŸilere önereceÄŸiz, olmayanları da koruma altına alınması için Bakanlığa rapor edeceÄŸiz. Yani aslında salep orkidesinin doÄŸada toplanması tamamen yasak. Çok büyük bir cezası var. Åžimdi bu karasal orkideler uluslararası sözleÅŸmelere göre koruma altına alınan endemik türler arasında olduÄŸu için bugüne kadar üzerinde pek çalışma yapılmamış. Åžimdi Tarım ve Orman Bakanlığımız, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ve dernek olarak biz el attık. Bu ülkemizin olmazsa olmaz bir ürünüdür. Bütün dünyanın ihtiyacı olan bir ürün. Alternatifi olmayan bir ürün."

Tarım ve Orman Bakanlığının izni olmadan doÄŸadan bir tane bile sökülemiyor

Tarımsal alan için ikinci yumru üretebilen karasal orkideleri belirlediklerini aktaran Karaman, ÅŸunları kaydetti:

"Åžimdi biz deneme yaptığımız türlerin içinde hasat sonrası tekrar ikinci yumruyu oluÅŸturabilen türler üzerinde yoÄŸunlaşıyoruz. EÄŸer ikinci yumruyu oluÅŸturmuyorsa bu endemik türdür. İkinci veya üçüncü yumru attığını görürsek bunların üretilebilen türler arasında olduÄŸunu kayda alıyoruz, Bakanlığa tescilletiyoruz. Salep orkidesi üretimi Tarım ve Orman Bakanlığının izinle gerçekleÅŸiyor. Bakanlığımızın izni olmadan doÄŸadan bir tane bile sökemiyoruz. Åžu ana kadar bizim yoÄŸunlaÅŸtığımız 27 tür üzerinden sadece 6 tanesi üretilebilir çıktı. Bunların üretilebilmesi uygun, sürdürülebilir çıktı. Onun dışındakilerin endemik olduÄŸunu Bakanlığımıza bildirdik. Çünkü bunun doÄŸada kendiliÄŸinden ve tohumdan üremesi çok uzun süre alıyor."

Bir tane salep kozasının içinde yaklaşık 30 bine yakın toz halinde tohum olduÄŸunu aktaran Karaman, "Bunun da binde birinin çimlendiÄŸini gördük. Tohumdan geliÅŸmesinin süreci tohum topraÄŸa düÅŸtükten sonra kendi çimlenme özelliÄŸi olmadığından dolayı toprakta bulunan bunun çimlenmesini saÄŸlayan mikoriza mantarların olgunlaÅŸmasını ve onlarla buluÅŸmasını bekleme süreci var. O da 2-3 yıl gibi bir süre alıyor. O süre tamamlandıktan sonra çimlenince toprak yüzeyine bildiÄŸimiz kalem ucu kadar, toplu iÄŸne ucu kadar bir yumru bırakır. İkinci yıl 1-2 santim derinliÄŸe ikinci yumruyu atar. Üçüncü yıl normalde hem çiçek açmaya baÅŸlar hem de yumrusunu geliÅŸtirir. Yani 27 türden sadece 6 tanesi üretebilir. ¶Ù¾±ÄŸ±ð°ùleri tamamen endemik türdür." ifadelerini kullandı.

KATEGORİDE ÖNE ÇIKANLAR