365bet体育在线世界杯

AA'n谋n iklim krizinin bal谋kç谋l谋k sektörü üzerindeki etkilerine yönelik haz谋rlad谋臒谋 haber dosyas谋n谋n üçüncü bölümünde, denizi suyu s谋cakl谋klar谋nda art谋艧 nedeniyle Akdeniz'den Karadeniz'e do臒ru yay谋l谋m gösteren bal谋k ve di臒er deniz canl谋lar谋n谋n ekosisteme etkileri ele al谋nd谋.

Avrupa Birli臒i’ne (AB) ba臒l谋 Copernicus 陌klim De臒i艧ikli臒i Servisi verilerine göre küresel ortalama deniz yüzeyi s谋cakl谋臒谋 Mart ay谋nda 21,07 derece ile rekor k谋rd谋. Ayr谋ca günlük ortalama deniz yüzeyi s谋cakl谋臒谋n谋n en s谋cak oldu臒u 100 günün 94'ü, 2024'te ya艧and谋.

Küresel deniz yüzeyi s谋cakl谋臒谋ndaki art谋艧谋n benzeri Türkiye'yi çevreleyen sularda da görüldü. Türkiye'nin denizlerinde 2023 y谋l谋 ortalama s谋cakl谋臒谋, uzun y谋llar ortalamas谋n谋n üzerinde ölçüldü. Karadeniz'de 1970-2023 ortalamas谋 15,3, 2023 y谋l谋 ortalamas谋 16,8; Marmara Denizi'nde 1970-2023 ortalamas谋 15,7, 2023 y谋l谋 ortalamas谋 17,6; Ege Denizi'nde 1970-2023 ortalamas谋 18,7, 2023 ortalamas谋 20,5; Akdeniz'de 1970-2023 ortalamas谋 21,5, 2023 y谋l谋 ortalamas谋 22,6 olarak hesapland谋.

Denizlerdeki 谋s谋nman谋n deniz canl谋lar谋na etkisine ili艧kin AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan 陌蝉迟补苍产耻濒 Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Deniz ve 陌çsu Kaynaklar谋 Yönetimi Bölümü Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dal谋 Ö臒retim Üyesi Doç. Dr. Onur Gönülal, iklim de臒i艧ikli臒i ve deniz suyundaki 谋s谋nman谋n, deniz ekosistemlerinde önemli de臒i艧ikliklere neden oldu臒unu, K谋z谋ldeniz'e uygun olan türlerin Akdeniz, Marmara ve Karadeniz’e kadar yay谋lmas谋n谋n büyük ölçüde bu etkiden kaynaklad谋臒谋n谋 söyledi.

Yabanc谋 türlerin say谋s谋n谋n her geçen y谋l artt谋臒谋n谋 ve 2020'de yap谋lan bir çal谋艧maya göre Türkiye genelinde 539 yabanc谋 tür bulundu臒unu aktaran Gönülal, "Karadeniz’de yabanc谋 türlerin say谋s谋 30’a yakla艧谋rken ve Marmara’da da bu say谋 100’u çoktan geçti. Ege Denizi’nde 253, Do臒u Akdeniz’de ise 413 yabanc谋 tür bulunuyor." dedi.

Yay谋l谋m谋n bu h谋zla devam etmesi durumunda yabanc谋 türlerin say谋s谋n谋n yerli türleri geçmesinin muhtemel oldu臒unu ifade eden Gönülal, deniz suyundaki 谋s谋nma bu kadar yüksek olmasayd谋 yabanc谋 tür say谋s谋n谋n muhtemelen 100-150 civar谋nda kalaca臒谋, artan s谋cakl谋臒谋n yabanc谋 türlerin yay谋l谋m h谋z谋n谋 5-6 kat art谋rm谋艧 olabilece臒i de臒erlendirmesinde bulundu.

"Bal谋kç谋l谋k sektöründe ekonomik kay谋plara neden olabilir"

Yabanc谋 türlerin yay谋l谋m谋n谋n, yerli türlerle rekabet olu艧turarak ekosistem dengesini etkiledi臒ini, bunun yaln谋zca Türkiye'nin de臒il, dünyadaki birçok ülkenin sorunu oldu臒unu vurgulayan Gönülal, 艧öyle devam etti:

"Karadeniz'de yava艧 yava艧 bir Akdenizle艧me e臒ilimi gözlemleniyor, bu durum sadece yabanc谋 türlerle s谋n谋rl谋 de臒il. S谋cakl谋k art谋艧谋, Akdeniz ve Karadeniz aras谋ndaki s谋cakl谋k farklar谋n谋n azalmas谋 baz谋 türlerin yay谋lmas谋na olanak tan谋yor. Akdeniz ve Karadeniz ekosistemleri birbirinden farkl谋d谋r ancak s谋cakl谋k art谋艧谋yla birlikte Akdeniz ve Ege’ye özgü bal谋k türlerinin Marmara'ya, Karadeniz'e do臒ru yay谋lmaya ba艧lad谋臒谋 görülüyor."

Karadeniz ve çevresindeki bölgelerde yabanc谋 türlerin h谋zla yay谋lmas谋n谋n büyük bir sorun te艧kil etti臒ini dile getiren Gönülal, son y谋llarda Marmara ve Karadeniz’de h谋zl谋 yay谋l谋m gösteren, ekonomik de臒eri yüksek türler oldu臒u ve mavi yengeç (Callinectes sapidus) ile 2 farkl谋 jumbo karides türünün (Penaeus aztecus ve Penaeus pulchricaudatus) bunlar谋n aras谋nda yer ald谋臒谋 bilgisini payla艧t谋.

Karadeniz'de yay谋l谋m gösteren ekonomik türlerin, yerli türlerle besin kaynaklar谋 aç谋s谋ndan rekabet etmesinin ekosistem dengelerini bozabilece臒i uyar谋s谋nda bulunan Gönülal, "Bu rekabet, hamsi, mezgit ve barbun gibi ekonomik aç谋dan önemli türlere dayanan bal谋kç谋l谋k sektöründe ekonomik kay谋plara neden olabilir. Yeni gelen türlerin tan谋nmamas谋 ve tüketicilerin bu türlere al谋艧k谋n olmamas谋 olumsuzluklara yol açar." diye konu艧tu.

Deniz kirlili臒i ve a艧谋r谋 avlanman谋n da ekosistem dengesini bozarak yabanc谋 türlerin faaliyetlerini h谋zland谋rd谋臒谋ndan bahseden Gönülal, ekonomik de臒eri olsun ya da olmas谋n yabanc谋 türlerin avc谋l谋臒谋n谋n koordineli bir 艧ekilde yönetilerek te艧vik edilmesi, yerli stoklar谋n korunmas谋 ve kota uygulanmas谋 tavsiyelerinde bulundu.

"Türler Akdenizle艧me tehlikesi alt谋nda"

陌蝉迟补苍产耻濒 Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Ana Bilim Dal谋 Ö臒retim Üyesi Doç. Dr. Cem Dalyan, deniz suyu s谋cakl谋klar谋n谋n art谋艧谋 sonucunda yaladerma ve m谋rm谋r gibi Akdeniz bal谋klar谋n谋n Karadeniz'de yay谋l谋m gösterdi臒ini, h谋zl谋 yüzen lambuka bal谋臒谋n谋n ise Marmara Denizi’nden kay谋tlar谋n谋n geldi臒ini bildirdi.

Söz konusu bal谋klar谋n Atlanto-Akdeniz kökenli türler oldu臒una i艧aret eden Dalyan, "Örne臒in lambuka, kuvvetli bir pelajik avc谋d谋r. Genellikle küçük bal谋klar谋 avlayarak beslenir. Marmara'da bilinen pelajik türler aras谋nda hamsi ve sardalya gibi geçit bal谋klar谋 bulunuyor. Marmara’da lambukan谋n büyük popülasyonlar谋n谋n olu艧ma ihtimali, geçit bal谋klar谋 üzerinde bask谋 yaratabilir ve Karadeniz'den Kuzey Ege'ye senede iki defa gerçekle艧en göç fenomenini derinden etkileyebilir." sözlerini sarf etti.

Bir ekosisteme yeni bir türün dahil olmas谋n谋n besin a臒谋nda de臒i艧ikliklere yol açt谋臒谋n谋n alt谋n谋 çizen Dalyan, 艧unlar谋 söyledi:

"Karadeniz gibi bal谋kç谋l谋臒谋m谋z谋n büyük k谋sm谋n谋n gerçekle艧ti臒i ve binlerce y谋lda olu艧mu艧 bu deniz ekosistemindeki türler Akdenizle艧me tehlikesi alt谋nda. Bu türlerin besin zincirindeki yerlerini ve ekosistem üzerindeki etkilerini anlamak 艧u an için mümkün de臒il çünkü veri eksikli臒i var. Karadeniz’in Akdenizle艧mesi ile daha az hamsiyi tezgahlarda görebiliriz ve bu durum, ekonomik ve ekolojik de臒i艧ikliklere neden olabilir. 'Akdenizle艧me' kavram谋, Akdeniz'in flora ve faunas谋n谋n Karadeniz'e hakim olmas谋, Karadeniz’in kendine özgü yap谋s谋n谋n kaybolmas谋 anlam谋na geliyor. Bu durum 2 denizin biyolojik aç谋dan farkl谋 yap谋lar谋n谋n ortadan kalkmas谋na, ekosistem çe艧itlili臒inin kaybolmas谋na ve tek bir ekosistem haline gelmesine neden olabilir."

Dalyan, ekosistemlerin tek tip haline gelmesi durumunda, olu艧an negatif etkilerin tüm bölgeye yay谋laca臒谋n谋, çe艧itlili臒in korunmas谋n谋n, farkl谋 ekosistemlerin varl谋臒谋n谋 sürdürebilmesinin ve bu ekosistemlerdeki de臒erlerin korunmas谋n谋n büyük risk alt谋na girece臒ini kaydetti.

陌nsanl谋臒谋n do臒a üzerindeki etkisini mutlaka s谋n谋rland谋rmas谋 gerekti臒ini ifade eden Dalyan, sözlerini 艧öyle tamamlad谋:

"Gidece臒imiz ba艧ka bir gezegen yok. Denizlere b谋rakt谋臒谋m谋z kirlilik yükü azalt谋lmal谋, deniz ekosistemlerinin korunmas谋 için çaba sarf edilmeli. A艧谋r谋 avc谋l谋k, kirlilik, s谋cakl谋k art谋艧谋, ekosistemleri sa臒l谋ks谋z hale getiriyor ve hassas türlerin yok olmas谋na neden oluyor. 艦ehirle艧me ile h谋zl谋 habitat ve k谋y谋 kayb谋 gibi nedenler ekosistemleri ciddi strese sokuyor ve canl谋lar谋n de臒i艧imlere adaptasyonunu zorla艧t谋r谋yor. Bu kapsamda, endüstriyel bal谋kç谋l谋臒谋n yeniden düzenlenmesi, küçük bal谋kç谋n谋n desteklenmesi, kirlilik bask谋s谋n谋n azalt谋lmas谋, deniz koruma alanlar谋n谋n yarat谋lmas谋 ve Karadeniz’e ait olmayan türlerin takibi ve savu艧turulmas谋 gibi faaliyetlerle mevcut ekosistemin korunmaya çal谋艧谋lmas谋 çok önemli."